سفر برای کار حرام

امام : آن که برای کار حرام سفر نکند و اگر برای کار حرامی مانند دزدی سفر کند، باید نماز را تمام بخواند. و هم چنین است اگر خود سفر حرام باشد، مثل آن که برای او ضرر داشته باشد (۱)، یا زن بدون اجازه شوهر (۲) سفری برود که بر او واجب نباشد (۳) ولی اگر مثل سفر حج واجب باشد، باید نماز را شکسته بخواند. 

 (۱) (خوئی، تبریزی، زنجانی:) ضرری که اقدام بر آن شرعاً حرام است داشته باشد..

(سیستانی:) ضرری که موجب مرگ یا نقص عضو است داشته باشد،..

(۲) (خوئی، تبریزی:) (خوئی: در صورتی که نشوز بر او صادق شود) و فرزند با نهی پدر و مادر که موجب عقوقش باشد سفری بروند که بر آنان واجب نباشد، ولی اگر مثل سفر حج واجب باشد، باید نماز را شکسته بخوانند.

(گلپایگانی، صافی:) و فرزند با نهی پدر و مادر که باعث اذیّت آنها شود سفری بروند که بر آنان واجب نباشد، ولی اگر مثل سفر حج واجب باشد، باید نماز را شکسته بخوانند.

(فاضل، بهجت، نوری:) و فرزند با وجود نهی پدر و مادر (فاضل: در صورتی که مخالف با آن موجب اذیت و ناراحتی یا اسائه ادب به پدر و مادر باشد) سفری بروند که بر آنان واجب نباشد، ولی اگر مثل سفر حج واجب باشد، باید نماز را شکسته بخوانند.

(۳) (زنجانی:) زن بدون اجازه شوهر سفری کند که بدان «نشوز» گفته شود. [پایان مسأله] (مکارم:) مسأله شرط پنجم سفر او برای کار حرامی نباشد. اگر به قصد دزدی، خیانت، یا کار حرام دیگری سفر کند، باید نماز را تمام بخواند، هم چنین اگر خود سفر حرام باشد مثل این که چنان مسافرتی برای بدن او ضرر قابل ملاحظه ای دارد، یا زن بدون اجازه شوهر سفر کند (بنا بر احتیاط واجب)، یا فرزند با نهی پدر و مادر سفر نماید به طوری که مایه اذیّت آنها شود، باید نماز را تمام بخواند، ولی اگر سفر واجبی مانند حج ّ واجب بوده باشد، رضایت شوهر و پدر و مادر شرط نیست و نماز شکسته است.

[سفری که اسباب اذیت پدر و مادر باشد]

امام :مسأله ۱۲۹۵ سفری که اسباب اذیت پدر و مادر باشد حرام است و انسان باید در آن سفر نماز را تمام بخواند و روزه هم بگیرد.

این مسأله، در رساله آیت اللّه بهجت نیست

(مکارم:) رجوع کنید به ذیل شرط پنجم.

(خوئی، تبریزی:) مسأله سفری که واجب نیست اگر سبب اذیت پدر و مادر باشد، حرام است و انسان باید در آن سفر نماز را تمام بخواند، و روزه هم بگیرد.

(سیستانی:) سبب اذیت ناشی از شفقت پدر و مادر بر او باشد..

(زنجانی:) ولی اگر مثل سفر حج واجب باشد، حرام نیست و باید نماز را شکسته بخواند؛ هر چند سبب اذیت پدر و مادر باشد.

نماز کسی که سفر او حرام نیست اما در سفر، معصیتی انجام دهد

امام : مسأله ۱۲۹۶ کسی که سفر او حرام نیست و برای کار حرام (۱) هم سفر نمی کند (۲)، اگر چه در سفر، معصیتی انجام دهد (۳)، مثلًا غیبت کند یا شراب بخورد (۴)، باید نماز را شکسته بخواند (۵).

(۱) (زنجانی:) یا ترک واجب..

(۲) (مکارم:) ولی در اثناء سفر، معصیت یا معصیت هایی انجام می دهد، مثل این که در سفر شراب بخورد، یا غیبت کند و به مردم ظلم نماید، نماز او شکسته است.

(۳) (زنجانی:) یا واجبی را ترک کند..

(۴) (زنجانی:) یا نماز نخواند..

(۵) (بهجت:) و اگر مقصود از سفر، هم طاعت و هم معصیت باشد، اگر هر دو قصد، مستقل باشد باید نماز را تمام بخواند ولی اگر مقصود اصلی، طاعت است و معصیت، مقصود فرعی و تبعی است، نماز را شکسته می خواند.

(زنجانی:) و اگر سفر وی مستلزم معصیت یا ترک واجبی باشد نیز همین طور است؛ هر چند احتیاط مستحب در این صورت این است که نماز را تمام نیز بخواند.

اگر مخصوصاً برای آن که کار واجبی را ترک کند مسافرت نماید

امام : مسأله ۱۲۹۷ اگر مخصوصاً (۱) برای آن که کار واجبی را ترک کند مسافرت نماید (۲) نمازش تمام است، پس کسی که بدهکار است اگر بتواند بدهی خود را بدهد و طلبکار هم مطالبه کند (۳)، چنانچه در سفر نتواند بدهی خود را بدهد و مخصوصاً (۴) برای فرار از دادن قرض (۵) مسافرت نماید باید نماز را تمام بخواند (۶) ولی اگر مخصوصاً برای ترک واجب مسافرت نکند، باید نماز را شکسته بخواند (۷) و احتیاط مستحب (۸) آن است که هم شکسته و هم تمام بخواند.

(۱) [کلمه «مخصوصاً» در رساله آیات عظام: خوئی، سیستانی، تبریزی و زنجانی نیست]

(۲) (خوئی، تبریزی، سیستانی:) چه غرض دیگری در سفر داشته باشد یا نه..

(۳) (زنجانی:) کسی که بدهکار است و وقت آن رسیده، اگر بتواند بدهی خود را بدهد و رضایت طلبکار را در تأخیر پرداخت احراز نکرده باشد،..

(۴) [کلمه «مخصوصاً» در رساله آیات عظام: خوئی، زنجانی، تبریزی و سیستانی نیست]

(۵) (نوری:) یا ترک واجب دیگری..

(۶) (زنجانی:) بقیه مسأله ذکر نشده.

(خوئی، سیستانی، تبریزی:) ولی اگر سفرش برای کار دیگری است اگر چه در سفر ترک واجب نیز بنماید، باید نماز را شکسته بخواند.

(بهجت:) ولی مسافرت برای ترک روزه، حرام نیست. [پایان مسأله] (فاضل:) بنا بر احتیاط واجب نماز را هم شکسته و هم تمام بخواند..

(۷) (گلپایگانی، صافی:) اگر چه سفر باعث ترک واجب شود و احتیاط مستحب آن است که در این صورت هم شکسته و هم تمام بخواند.

(۸) (فاضل:) احتیاط..

(مکارم:) مسأله هر گاه برای فرار از انجام کار واجبی مسافرت نماید مثل این که بدهکار است و می تواند بدهی خود را بدهد و طلبکار هم مطالبه می کند، امّا او برای فرار از پرداخت بدهی مسافرت نماید، باید نماز را تمام به جا آورد، ولی اگر چنین قصدی را ندارد باید نماز را شکسته بخواند.

سفر با وسیله غصبی

امام : مسأله ۱۲۹۸ اگر سفر او سفر حرام نباشد، ولی حیوان سواری یا مرکب دیگری که سوار است غصبی باشد (۱)، نمازش شکسته است ولی اگر در زمین غصبی مسافرت کند، بنا بر احتیاط واجب باید نماز را هم شکسته و هم تمام بخواند (۲).

(۱) (گلپایگانی، صافی:) یا در زمین غصبی مسافرت کند بنا بر احتیاط واجب باید نماز را هم شکسته و هم تمام بخواند.

(خوئی، تبریزی:) یا در زمین غصبی مسافرت کند، باید نماز را شکسته بخواند.

(بهجت:) و یا این که در زمین غصبی سفر می کند، بنا بر أظهر نمازش تمام است.

(۲) (اراکی:) باید نماز را شکسته بخواند و احتیاط مستحب است که تمام هم بخواند.

(سیستانی:) مسأله اگر در سفر، حیوان سواری او یا مرکب دیگری که سوار است غصبی باشد و برای فرار از مالک مسافرت کرده باشد یا در زمین غصبی مسافرت کند، باید نماز را تمام بخواند.

(مکارم:) مسأله اگر سفر حرام نیست ولی سوار بر مرکب غصبی شود یا در زمین غصبی مسافرت می کند، بنا بر احتیاط جمع میان نماز شکسته و تمام کند، یعنی هم نماز دو رکعتی و هم چهار رکعتی به جا آورد.

(زنجانی:) مسأله اگر سفر او سفر حرام نباشد ولی ماشین یا مرکب دیگری که سوار است غصبی باشد، یا در زمین غصبی مسافرت کند، بنا بر احتیاط واجب باید نماز را هم شکسته و هم تمام بخواند.

کسی که با ظالم مسافرت می کند

امام : مسأله ۱۲۹۹ کسی که با ظالم (۱) مسافرت می کند، اگر ناچار نباشد و مسافرت او کمک به ظالم باشد (۲)، باید نماز را تمام بخواند و اگر ناچار باشد (۳) یا مثلًا برای نجات دادن مظلومی با او مسافرت کند، نمازش شکسته است.

(۱) (سیستانی:) کسی که به تبع ظالم..

(۲) (سیستانی، زنجانی:) مسافرت او کمک به ظالم در ظلمش (زنجانی: یا سبب تقویت شوکت وی) باشد..

(نوری:) مسافرت او کمک به ظالم یا موجب شکوه و افزایش یافتن عظمت ظالم باشد..

(۳) (زنجانی:) یا به جهتی که اهمیت آن کمتر نیست؛ مثل نجات دادن مظلومی از مرگ، با او مسافرت کند، نمازش شکسته است.

(مکارم:) مسأله هر گاه کسی همراه ظالمی سفر کند و مسافرت او کمک به ظالم محسوب شود سفر او حرام است و نمازش را باید تمام بخواند، مگر آن که مجبور باشد یا برای انجام وظیفه مهمتری مانند نجات جان مظلومی با او سفر کند که در این صورت نمازش شکسته است.